Ίδρυση - Βαθμίδα - Ονομασία
      

Η Εκκλησιαστική Εκπαίδευση έχει δύο κλάδους, στον πρώτο υπάγεται η Μέση και στον δεύτερο η Ανωτέρα Εκκλησιαστική Εκπαίδευση, η οποία ανήκει στην τρίτη βαθμίδα (Βλ. Π.Δ. 1025/1977, αρθ. 1, παρ. 6) της Δημόσιας Εκπαιδεύσεως και παρέχεται μέσω των τεσσάρων (4) λειτουργουσών Ανωτέρων Εκκλησιαστικών Σχολών:
 1. Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών (Α.Ε.Σ.Α.), η οποία στεγάζεται στο Φιλιππίδειον Ίδρυμα.
2. Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Θεσσαλονίκης (Α.Ε.Σ.Θ.).
3. Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Βελλάς (Α.Ε.Σ.Β.), η οποία λειτουργεί στο κτιριακό συγκρότημα πού περιβάλλει την παλαιά μονή τής Βελλάς και είχε κτισθεί γι'αυτόν το σκοπό.
4. Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Ηρακλείου Κρήτης (Α.Ε.Σ.Η.), η οποία φιλοξενείται στο Επανωσήφειο οικοτροφείο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης.
   
Από τις ως άνω Σχολές η Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Ηρακλείου Κρήτης είναι αρτισύστατη, αφού ιδρύθηκε το 1991 και λειτούργησε για πρώτη φορά κατά το ακαδημαϊκό έτος 1992-1993 (Ν. 1999/1991, άρθρο 10, παρ. 1). Οι υπόλοιπες τρεις Σχολές λειτούργησαν κατά το παρελθόν υπό τον αυτό ή υπό διαφορετικό τύπο, καθώς επίσης και με τη σημερινή ή και με διαφορετική ονομασία. Έτσι η Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών λειτουργεί με την σημερινή ονομασία της από το 1977 ( Βλ. Π.Δ. 1025/1977, αρθ. 1, παρ. 5), ενώ προηγουμένως ονομαζόταν κατά την περίοδο 1972-1977 Σχολή Ιερατικών Σπουδών (Β.Δ. 643/1972, αρθ.1, παρ.2, περ. α') και κατά την περίοδο 1968-1972 Ανώτερον Ιερατικόν Φροντιστήριον, το οποίο είχε την έδρα του στην Τήνο (Β.Δ. 45/1968, αρθ.1, παρ.1). Η Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Θεσσαλονίκης λειτουργεί μ'αυτή την ονομασία από το ακαδημαϊκό έτος 1990-1991 (Βλ. Απόφαση Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Αρ. Α2/253 του 1990 κυρώθηκε με το άρθρο 62 του Νόμου 1946/1991) για δεύτερη φορά, αφού η πρώτη περίοδος λειτουργίας της με την ίδια ονομασία ήταν από το 1958 ως το 1977 (Ν. 1885/1958 παρ.1, αρθ. 1). Κατά το μεσολαβούν διάστημα 1977-1990 λειτούργησε ως Εκκλησιαστική Παιδαγωγική Ακαδημία. Η Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Βελλάς, της οποίας η λειτουργία μ'αυτήν την ονομασία προεβλέπετο, όπως και της Θεσσαλονίκης, από το ακαδημαϊκό έτος 1990-1991 (Βλ. Απόφαση Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Αρ. Α2/253 του 1990 κυρώθηκε με το άρθρο 62 του Νόμου 1946/1991), λειτούργησε ως Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή από το ακαδημαϊκό έτος 1993-1994, ενώ προηγουμένως λειτούργησε ως Εκκλησιαστική Παιδαγωγική Ακαδημία (1977-1989) (Π.Δ. 292/1977, αρθ. 1, παρ. 3) και ως Ιεροδιδασκαλείον (1911-1977) (Για την ίδρυση και λειτουργία του Ιεροδιδασκαλείου Βελλάς κατά την περίοδο 1911-1989 βλ. Α. ΚΟΡΑΚΙΔΟΥ, Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς (1911-1989), Εκδ. Σ. Βασιλόπουλος, Αθήνα 1993). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι λόγω του ότι οι Σχολές της Θεσσαλονίκης και της Βελλάς λειτούργησαν ως διαφορετικού τύπου Σχολές και με διαφορετική ονομασία (Το πρόβλημα της ποικιλίας των τύπων και των ονομασιών των σχολείων κάθε βαθμίδος της Εκκλησιαστικής Εκπαιδεύσεως είναι τεράστιο και εμφανίστηκε ήδη κατά τα πρώτα βήματά της. Γι' αυτό και το 1945 έγινε μία νομοθετική ρύθμιση για τη συνολική αντιμετώπισή του, χωρίς όμως να επιλυθεί.  Βλ. Α. Ν 450/1945 στην εισηγητική έκθεση του οποίου μεταξύ άλλων αναφέρεται: "Από της ιδρύσεως των πρώτων Εκκλησιαστικών Σχολείων μέχρι σήμερον εδημιουργήθησαν ποικίλοι τύποι Εκκλησ. Σχολείων μέχρι σήμερον εδημιουργήθησαν ποικίλοι τύποι Εκκλησ. Σχολείων, όπως Ιερατικαί Σχολαί, Ιερατικά φροντιστήρια, Εκκλησ. Σχολαί, Ιεροδιδασκαλεία, Εκκλησ. Γεωργικαί Σχολαί, και οι τύποι ούτοι εναλάσσονται κατά βραχέα κατά το μάλλον ή το ήττον χρονικά διαστήματα, ούτως ώστε να μη διατηρείται ο τύπος ενός Εκκλησιαστικού Σχολείου υπό αμετάβλητον μορφήν επι πολύ, καί να αντικαθίσταται ούτος υπό άλλου, επαναφερόμενος είτα και πάλιν εν χρήσει και ούτω καθ'εξής) και επειδή επίσης η Σχολή του Ηρακλείου ιδρύθηκε πολύ αργότερα και οι τρεις αυτές Σχολές είναι οργανωμένες βάσει του προτύπου της Ανωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Αθηνών (Βλ. την παραπάνω Υπουργική Απόφαση, όπου αναφέρεται για τις Ανώτερες Εκκλησιαστικές Σχολές Θεσσαλονίκης και Βελλάς ότι "κατά τη διάρκεια της λειτουργίας τους και μέχρι την έναρξη ισχύος του ειδικού νόμου για την εκκλησιαστική εκπαίδευση, οι σχολές αυτές διέπονται για όλα τα ζητήματα από τις αντίστοιχες διατάξεις, που εφαρμόζονται για την Ανώτερη Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών". Επίσης για τη Σχολή του Ηρακλείου στο Ν. 1999/1991, αρθ. 10, παρ. 3, αναφέρεται ότι "Τα θέματα της οργάνωσης και λειτουργίας της Ανωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Ηρακλείου Κρήτης ρυθμίζονται από τις αντίστοιχες διατάξεις, που εφαρμόζονται στην Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών").

(Απόσπασμα απ' τη μελέτη "Η Ανωτέρα Εκκλησιαστική Εκπαίδευση" του Εμμανουήλ Δ. Καραγεωργούδη, Δρ. Θ., Λέκτορος του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεσσαλονίκη 1998)